Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là một trong những sắc thuế gián thu quan trọng, được Nhà nước áp dụng đối với một số hàng hóa, dịch vụ mang tính đặc thù nhằm định hướng tiêu dùng, điều tiết thu nhập và tăng nguồn thu ngân sách.
Chính vì vậy, công tác quản lý, giám sát việc khai và nộp thuế TTĐB đóng vai trò then chốt, vừa đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế, vừa góp phần phòng chống thất thu và gian lận.
Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ những quy định, quy trình cũng như yêu cầu trong việc quản lý, giám sát khai và nộp thuế tiêu thụ đặc biệt, giúp doanh nghiệp và cá nhân nắm bắt đầy đủ trách nhiệm cũng như quyền lợi của mình.
Khai thuế tiêu thụ đặc biệt
Pháp luật quy định việc khai thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) được thực hiện theo hai phương pháp: tự tính thuế (theo Điều 5 Luật Thuế TTĐB năm 2008) và phương pháp khoán.
Khai thuế trong trường hợp người nộp thuế tự tính thuế
Người nộp thuế TTĐB có trách nhiệm lập và nộp hồ sơ khai thuế theo tháng. Đối với hàng hóa thuộc diện chịu thuế TTĐB được mua để xuất khẩu nhưng thực tế lại tiêu thụ trong nước, hoặc hàng hóa nhập khẩu thuộc đối tượng chịu thuế, việc khai thuế phải thực hiện theo từng lần phát sinh.
Hồ sơ khai thuế TTĐB được quy định khác nhau đối với hàng hóa, dịch vụ sản xuất trong nước và hàng hóa nhập khẩu:
-
Đối với hàng hóa, dịch vụ sản xuất trong nước, hồ sơ gồm:
-
Tờ khai thuế TTĐB;
-
Bảng kê hóa đơn bán hàng, dịch vụ chịu thuế;
-
Bảng kê thuế TTĐB được khấu trừ (nếu có). Các tài liệu trên đều phải lập theo mẫu quy định.
-
-
Đối với hàng hóa nhập khẩu, hồ sơ khai thuế chính là hồ sơ hải quan.
Hồ sơ khai thuế TTĐB phải nộp cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp. Trường hợp người nộp thuế bán hàng qua chi nhánh, cửa hàng, đơn vị trực thuộc hoặc đại lý bán đúng giá, thì các đơn vị bán hộ không phải khai thuế TTĐB. Tuy nhiên, khi gửi bảng kê bán hàng cho người nộp thuế, họ phải đồng thời gửi một bản cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp để phục vụ việc giám sát.
Khai thuế trong trường hợp nộp thuế theo phương pháp khoán
Các hộ kinh doanh hoặc cá nhân kinh doanh không đăng ký kinh doanh, không thực hiện chế độ hóa đơn, chứng từ hoặc thuộc các trường hợp pháp luật quy định phải nộp thuế TTĐB theo phương pháp khoán sẽ phải nộp hồ sơ khai thuế khoán một lần trong năm. Thời hạn chậm nhất là ngày 31/12 của năm trước liền kề.
Hồ sơ khai thuế khoán được nộp tại chi cục thuế địa phương, nơi diễn ra hoạt động sản xuất, kinh doanh thuộc diện chịu thuế TTĐB.
Nộp thuế tiêu thụ đặc biệt
Người nộp thuế có trách nhiệm thực hiện đầy đủ và đúng thời hạn nghĩa vụ nộp thuế vào ngân sách nhà nước.
-
Trường hợp tự tính thuế: Thời hạn nộp thuế chậm nhất trùng với ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế.
-
Trường hợp cơ quan thuế tính thuế hoặc ấn định số thuế phải nộp: Thời hạn nộp thuế được xác định theo thời hạn ghi trên thông báo của cơ quan thuế.
Trong một số trường hợp đặc biệt, người nộp thuế có thể được gia hạn nộp thuế nếu:
-
Gặp khó khăn khách quan gây thiệt hại vật chất, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh; hoặc
-
Phát sinh các tình huống đặc biệt khác theo quy định của pháp luật.
Để được xem xét gia hạn, người nộp thuế phải lập và gửi hồ sơ đề nghị gia hạn tới cơ quan thuế quản lý trực tiếp. Việc gia hạn chỉ có hiệu lực khi có quyết định chấp thuận bằng văn bản từ cơ quan thuế.
Kết luận
Công tác quản lý và giám sát việc khai, nộp thuế tiêu thụ đặc biệt không chỉ bảo đảm nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước mà còn góp phần điều tiết tiêu dùng, định hướng sản xuất và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định về khai và nộp thuế sẽ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý, đồng thời khẳng định tính minh bạch, chuyên nghiệp trong hoạt động kinh doanh.
Bên cạnh đó, cơ quan thuế cần tiếp tục tăng cường kiểm tra, ứng dụng công nghệ trong quản lý và hỗ trợ người nộp thuế, nhằm xây dựng một môi trường thuế công bằng, hiệu quả và hiện đại.
