Trong hoạt động kế toán – tài chính doanh nghiệp, phương pháp tính thuế GTGT đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Việc xác định đúng phương pháp không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến số thuế GTGT phải nộp hoặc được khấu trừ/hoàn, mà còn tác động đến tính minh bạch trong hệ thống sổ sách, báo cáo tài chính và khả năng kiểm soát chi phí của doanh nghiệp. Lựa chọn đúng phương pháp cũng đồng nghĩa với việc tuân thủ đúng quy định pháp luật, hạn chế tối đa các rủi ro pháp lý liên quan đến thuế.
Thuế giá trị gia tăng
Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là loại thuế gián thu được áp dụng trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Thuế GTGT được tính và thu tại mỗi khâu sản xuất, kinh doanh nhưng người tiêu dùng cuối cùng là đối tượng chịu thuế thực tế. Quy định này được nêu rõ tại Điều 3 của Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024.
Phương pháp tính thuế giá trị gia tăng (GTGT)
Thuế giá trị gia tăng (GTGT) được tính theo hai phương pháp chính: phương pháp khấu trừ thuế và phương pháp tính trực tiếp.
1. Phương pháp khấu trừ thuế
Theo Điều 11 Luật Thuế giá trị gia tăng 2024, phương pháp khấu trừ thuế được áp dụng như sau:
-
Số thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ.
-
Thuế GTGT đầu ra được xác định bằng tổng số thuế GTGT trên hóa đơn giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ bán ra, tính bằng:
Giá tính thuế của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế × Thuế suất GTGT. -
Trong trường hợp hóa đơn ghi giá thanh toán đã bao gồm thuế GTGT, thuế GTGT đầu ra được tính bằng:
Giá thanh toán trừ giá tính thuế GTGT theo quy định tại điểm k khoản 1 Điều 7 Luật Thuế GTGT 2024. -
Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ là tổng số thuế GTGT ghi trên hóa đơn mua hàng hóa, dịch vụ hợp pháp hoặc chứng từ nộp thuế GTGT của hàng hóa nhập khẩu, đáp ứng điều kiện quy định tại Điều 14 Luật Thuế GTGT 2024.
-
Đối tượng áp dụng phương pháp khấu trừ thuế:
-
Cơ sở kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên, trừ hộ, cá nhân kinh doanh;
-
Cơ sở kinh doanh tự nguyện áp dụng phương pháp khấu trừ, trừ hộ, cá nhân kinh doanh;
-
Tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp hàng hóa, dịch vụ liên quan đến dầu khí (được bên Việt Nam kê khai, khấu trừ, nộp thay).
-
-
Cơ sở kinh doanh phải thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ theo quy định pháp luật.
2. Phương pháp tính trực tiếp
Phương pháp tính trực tiếp áp dụng trong các trường hợp sau:
a) Tính trực tiếp trên giá trị gia tăng
-
Áp dụng đối với hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý.
-
Công thức tính thuế GTGT phải nộp:
Giá trị gia tăng × Thuế suất GTGT. -
Giá trị gia tăng được xác định bằng:
Giá thanh toán bán ra trừ giá thanh toán mua vào tương ứng. -
Cơ sở kinh doanh có hoạt động này phải hạch toán riêng và nộp thuế theo phương pháp này.
b) Tính trực tiếp theo doanh thu
Áp dụng cho:
- Doanh nghiệp, hợp tác xã có doanh thu hàng năm dưới 1 tỷ đồng (trừ trường hợp tự nguyện áp dụng phương pháp khấu trừ thuế);
- Hộ, cá nhân sản xuất kinh doanh;
- Tổ chức nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam và cá nhân không cư trú có doanh thu phát sinh tại Việt Nam chưa thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ;
- Các tổ chức khác, trừ trường hợp áp dụng phương pháp khấu trừ thuế.
Tỷ lệ % tính thuế GTGT theo doanh thu được quy định như sau:
- Phân phối, cung cấp hàng hóa: 1%
- Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 5%
- Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: 3%
- Hoạt động kinh doanh khác: 2%
Doanh thu tính thuế là tổng số tiền ghi trên hóa đơn bán hàng, bao gồm phụ thu và các khoản phí thu thêm hợp pháp.
Lưu ý: Hộ, cá nhân sản xuất kinh doanh không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ theo quy định thì sẽ nộp thuế GTGT theo phương pháp khoán thuế quy định tại Luật Quản lý thuế.
Kết luận
Việc lựa chọn và áp dụng đúng phương pháp tính thuế giá trị gia tăng (GTGT) không chỉ là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc mà còn là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp:
-
Tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật về thuế, tránh rủi ro pháp lý;
-
Giảm thiểu sai sót, vi phạm trong kê khai, nộp thuế;
-
Tối ưu hóa chi phí và nâng cao tính minh bạch trong quản lý tài chính.
Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ và quản lý thuế điện tử ngày càng chặt chẽ, mỗi doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, nâng cao nhận thức và hiểu biết pháp luật thuế để vận hành hiệu quả, bền vững và đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Nhà nước.
