BỎ THUẾ KHOÁN ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH TỪ NGÀY 01/01/2026
Theo Nghị quyết số 198/2025/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 17/5/2025 thì từ ngày 01/01/2026 không còn hình thức nộp thuế khoán đối với hộ cá nhân kinh doanh.
Việc bỏ thuế khoán là lộ trình tất yếu nhằm hiện đại hóa hệ thống thuế và công bằng trong nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh với các loại hình doanh nghiệp khác.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi không đơn giản, và đòi hỏi hộ kinh doanh phải đầu tư, thích ứng và chủ động hơn rất nhiều trong quản lý hoạt động kinh doanh của mình.
I. Sự khác biệt căn bản: Từ ấn định thuế sang minh bạch hóa số thuế phải nộp qua kê khai
Trước đây, hình thức thuế khoán được đánh giá là phù hợp với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, không có bộ máy kế toán chuyên biệt. Mức thuế được cơ quan thuế xác định theo doanh thu ước tính, không có hóa đơn chứng từ rõ ràng.
Tuy nhiên, khi chuyển sang nộp thuế theo kê khai, mỗi khoản thu, chi đều cần được ghi nhận qua sổ sách kế toán, hóa đơn điện tử và hệ thống máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, đây là bước thay đổi đột phá, nhưng cũng tạo ra áp lực đáng kể về mặt vận hành quản lý, đặc biệt với những hộ kinh doanh chưa từng tiếp cận công nghệ thông tin hay nguyên tắc kế toán cơ bản.
II. Những thay đổi hộ kinh doanh bắt buộc phải thực hiện
1. Ghi sổ sách kế toán và lưu trữ hóa đơn, chứng từ đầy đủ
Theo hướng dẫn tại Thông tư số 88/2021/TT-BTC ngày 11/10/2021 của Bộ Tài chính quy định về chế độ kế toán áp dụng cho hộ, cá nhân kinh doanh, thì hộ kinh doanh phải ghi chép doanh thu, chi phí, quỹ tiền mặt, tài khoản ngân hàng và nghĩa vụ thuế theo tháng hoặc quý.
Đồng thời, cần lưu trữ hóa đơn của hàng hóa mua vào, hóa đơn của hàng hóa bán ra, phiếu thu chi và các chứng từ liên quan khác. Việc không tuân thủ sẽ dẫn đến rủi ro bị xử phạt hành chính hoặc bị ấn định số thuế phải nộp.
2. Sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế
Theo quy định tại Nghị định số 123/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020, Nghị định số 70/2025/NĐ-CP ngày 20/3/2025 của Chính phủ thì hộ kinh doanh thuộc các lĩnh vực trực tiếp cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng như: ăn uống, vận tải, khách sạn, thẩm mỹ… có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên thì phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Điều này đảm bảo dữ liệu giao dịch được truyền trực tiếp tới cơ quan thuế, hạn chế gian lận, đồng thời là căn cứ minh bạch hóa nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước.
3. Chuyển từ nộp thuế khoán sang nộp thuế theo kê khai theo tháng hoặc quý
Nếu trước đây hộ kinh doanh chỉ nộp thuế một lần theo năm, thì nay sẽ kê khai định kỳ theo tháng hoặc quý tùy theo mức doanh thu thực tế hoạt động kinh doanh của hộ.
4. Nộp đủ 2 loại thuế: thuế GTGT và thuế TNCN
Hộ kinh doanh phải nộp Thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN): được tính dựa trên tỷ lệ phần trăm trên doanh thu theo từng ngành nghề cụ thể, chẳng hạn như bán lẻ áp dụng mức 1% thuế GTGT và 0,5% thuế TNCN, ngành ăn uống chịu 3% thuế GTGT cùng 1,5% thuế TNCN, còn dịch vụ lưu trú thì mức thuế lần lượt là 5% thuế GTGT và 2% thuế TNCN. Các mức thuế tỷ lệ % trên doanh thu này được quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC ngày 01/6/2021 của Bộ Tài chính.
III. Các lưu ý khi chuyển từ Hộ kinh doanh khoán sang kê khai
Việc chuyển đổi từ hộ khoán sang kê khai là định hướng đổi mới chính sách thuế của Chinh phủ. Vậy hộ kinh doanh nộp thuế khoán phải chuẩn bị những thủ tục gì và cần lưu ý gì khi chuyển sang hộ kê khai
1. Thủ tục chuyển đổi
Hộ kinh doanh nộp thuế khoán khi chuyển đổi sang hộ kê khai phải nộp các hồ sơ sau:
- Nộp tờ khai điều chỉnh giảm doanh thu khoán – Mẫu 01/CNKD
- Nộp Thông báo điều chỉnh thông tin đăng ký thuế – Mẫu 08-MST
- Thời hạn nộp hồ sơ: trong vòng 10 ngày kể từ ngày bắt đầu chuyển đổi phương pháp kê khai
2. Các lưu ý khi hộ kinh doanh chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai
- Mở tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh. Nhằm tách biệt tài khoản cá nhân và tài khoản kinh doanh để dễ quản lý và phục vụ cho việc giải trình với cơ quan thuế.
- Đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử và mua phần mềm hóa đơn. Nếu hộ kinh doanh thuộc đối tượng sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền thì phải đăng ký sử dụng hóa đơn đúng quy định.
- Lưu trữ hóa đơn, chứng từ mua vào, bán ra, theo dõi hàng tồn kho. Hộ kinh doanh phải lưu trữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ để cung cấp khi cơ quan chức năng có yêu cầu.
- Ghi chép sổ sách kế toán theo quy định tại Thông tư 88/2021/TT-BTC ngày 11/10/2021 của Bộ Tài chính. Hộ kinh doanh sử dụng chứng từ kế toán và ghi chép sổ kế toán theo danh mục quy định tại Thông tư Thông tư 88/2021/TT-BTC ngày 11/10/2021 của Bộ Tài chính.
- Kê khai, nộp thuế định kỳ theo tháng hoặc quý tùy theo doanh thu. Hàng tháng hoặc quý, hộ kinh doanh căn cứ doanh thu trên hóa đơn bán ra để kê khai, nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân theo quy định tại Thông tư 40/2021/Tt-BTC ngày 01/6/2021 của Bộ Tài chính. Hạn nộp tờ khai và nộp tiền: khai thuế theo tháng thì chậm nhất là ngày 20 tây tháng sau, nếu khai thuế theo quý thì chậm nhất ngày cuối cùng của tháng đầu tiên của quý tiếp theo.
- Tham gia Bảo hiểm xã hội. Hộ kinh doanh phải tham gia Bảo hiểm xã hội đầy đủ cho người lao động theo quy định, từ 01/07/2025, chủ hộ kinh doanh cũng là đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Kết luận
Việc chuyển đổi từ nộp thuế khoán sang nộp thuế theo phương pháp kê khai không làm thay đổi tỷ lệ, phương thức tính thuế với hộ kinh doanh nhưng sẽ giúp người nộp thuế minh bạch hơn khi kê khai, nộp thuế./.
