Từ 01/01/2026 sẽ chính thức bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh có thể tiếp tục kinh doanh với mô hình hộ kinh doanh kê khai hoặc chuyển lên mô hình doanh nghiệp. Vậy mô hình nào có lợi hơn?
Mỗi mô hình đều có những ưu nhược điểm riêng, và quyết định nên mở hộ kinh doanh hay công ty phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm quy mô hoạt động, quản lý tài sản, trách nhiệm pháp lý, và mục tiêu kinh doanh cụ thể.
Hãy cùng so sánh mô hình Hộ kinh doanh và Doanh nghiệp để xem sự khác nhau cũng như ưu điểm và nhược điểm của từng mô hình
| STT | Tiêu chí | Hộ kinh doanh kê khai | Doanh nghiệp |
| 1 | Pháp lý | Không có tư cách pháp nhân theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP | Có tư cách pháp nhân theo Luật Doanh nghiệp 2020 |
| 2 | Trách nhiệm | Chịu trách nhiệm vô hạn trên tài sản của chủ HKD theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP |
Chịu trách nhiệm hữu hạn trên phần vốn góp theo Luật Doanh nghiệp 2020 |
| 3 | Số lượng thành lập | Chỉ được thành lập duy nhất 01 HKD (được mở địa điểm kinh doanh trong cùng tỉnh/thành phố) theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP |
Được góp vốn vào nhiều Công ty Được thành lập các đơn vị phụ thuộc (chi nhánh, VPĐD, địa điểm kinh doanh) trong và ngoài tỉnh/thành phố theo Luật Doanh nghiệp 2020 |
| 4 | Quy mô hoạt động | Nhỏ gọn, dưới 10 lao động | Quy mô đa dạng: nhỏ, vừa hoặc lớn |
| 5 | Thương hiệu | Có tính nhận diện không cao | Có tính nhận diện cao |
| 6 | Hóa đơn | Sử dụng hóa đơn bán hàng theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP Nghị định 70/2025/NĐ-CP | Sử dụng hóa đơn GTGT hoặc hóa đơn bán hàng theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP Nghị định 70/2025/NĐ-CP |
| 7 | Nghĩa vụ thuế | 1. Thuế GTGT + Thuế TNCN: tính theo tỉ lệ % trên doanh thu Thuế phải nộp = Doanh thu * tỉ lệ % + Phân phối, cung cấp HH: 1% + 0.5% = 1.5% + DV, Xây dựng không bao thầu NVL: 5% + 2% = 7% + Sản xuất, vận tải, DV gắn hàng hóa, xây dựng bao thầu NVL: 3% + 1.5%= 4.5% + Hoạt động khác: 2% + 1% = 3% 2. Thuế TNCN: phát sinh của người lao động 3. Các loại thuế khác (tùy theo ngành nghề): BVMT, TTĐB… theo Thông tư 40/2021/TT-BTC |
1. Thuế GTGT (Thông tư 219/2013/TT-BTC) Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ 2. Thuế thu nhập doanh nghiệp (Thông tư 78/2014/TT-BTC) Thuế TNDN = 20%* lợi nhuận (doanh thu – chi phí tính thuế), được miễn thuế TNDN 03 năm đầu từ khi thành lập (đối với DN nhỏ và vừa) 3. Thuế TNCN: phát sinh của người lao động 4. Các loại thuế khác (tùy theo ngành nghề): BVMT, TTĐB… |
| 8 | Chế độ kế toán | Đơn giản, chỉ gồm 7 sổ theo Thông tư 88/2021/TT-BTC |
Đầy đủ Sổ sách kế toán và Báo cáo tài chính Thông tư 133/2016/TT-BTC hoặc Thông tư 200/2014/TT-BTC |
| 9 | Bảo hiểm xã hội | Tham gia BHXH theo quy định theo Luật BHXH 2014 + Luật BHXH 2024 | Tham gia BHXH theo quy định Luật BHXH 2014 + Luật BHXH 2024 |
| 10 | Phạt vi phạm hành chính | Mức phạt bằng 1/2 doanh nghiệp theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP | Mức phạt gấp 2 lần HKD theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP |
| 11 | Ưu điểm | Thủ tục đơn giản, chi phí thấp | Có tư cách pháp nhân, dễ huy động vốn và mở rộng kinh doanh |
| 12 | Nhược điểm | Khó huy động vốn và mở rộng kinh doanh | Chi phí quản lý cao, thủ tục phức tạp, đòi hỏi tính tuân thủ cao |
Ví dụ: Về so sánh khoản thuế GTGT phải nộp cho nhà nước của ngành thương nghiệp giữa hộ kinh doanh nộp thuế GTGT theo tỷ lệ trên doanh thu và doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế ( ví dụ này chỉ mang tính chất tham khảo).
Doanh nghiệp A mua 1 thùng nước ngot: giá chưa có thuế 150.000 đồng, thuế suất thuế GTGT đầu vào 8% là 12.000 đồng, giá thanh toán là 162.000 đồng. Doanh nghiệp A bán ra giá chưa có thuế là 160.000 đồng (tỷ suất lợi nhuận khoản 6,7%, lãi tiền gửi ngân hàng hiện nay trên dưới 0,5%/tháng), thuế GTGT 8% đầu ra là 12.800 đồng, giá thanh toán là 172.800 đồng.
=> Thuế GTGT doanh nghiệp A phải nộp: = 12.800 – 12.000 = 800 đồng.
Cùng sản phẩm đó, cùng giá bán đó hộ kinh doanh phải nộp thuế GTGT như sau:
=> Thuế GTGT hộ kinh doanh phải nộp: 172.800 x1%= 1.728 đồng.
Tùy theo từng trường hợp, hoàn cảnh, điều kiện cụ thể mà ta có thể chọn mô hình kinh doanh cho phù hợp. Nếu có định hướng phát triển và mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh trong tương lai, thì thành lập công ty hay doanh nghiệp là sự lựa chọn phù hợp nhất, hiện nay Nhà nước đang khuyến khích phát triển mô hình này. Còn nếu chỉ có nhu cầu kinh doanh với quy mô nhỏ lẻ, số vốn ít, đơn giản và dễ quản lý thì thành lập hộ kinh doanh cá thể sẽ là hình thức kinh doanh thích hợp với từng cá nhân hoặc hộ gia đình./.
